Sen jako lekarstwo? Zegar biologiczny w walce z neurodegeneracją

Abstrakt

Higiena snu to temat zyskujący coraz większą popularność nie tylko wśród naukowców. Zaburzenia w funkcjonowaniu zegara biologicznego, naszego wewnętrznego mechanizmu czuwającego nad rytmem dobowym zmian fizjologicznych, są coraz częściej rozpatrywane w kontekście chorób neurodegeneracyjnych. Choroby te charakteryzują się postępującą utratą grup neuronów w mózgowiu. Obecnie nie dysponujemy skutecznymi metodami diagnozy i terapii tych schorzeń. Badania wskazują jednak na silny związek między procesami neurodegeneracyjnymi a rytmiką okołodobową, co daje podstawy do poszukiwania nowych strategii terapeutycznych. W opóźnieniu rozwoju pląsawicy Huntingtona kluczową rolę może odgrywać chociażby środowiskowe przywrócenie prawidłowej rytmiki okołodobowej. Również w przebiegu choroby Parkinsona sen wydaje się odgrywać znaczącą rolę. Dopamina, będąca jednym z najważniejszych neuromodulatorów zegara biologicznego, jest najbardziej deficytowym neuroprzekaźnikiem w rozwoju tej choroby. Natomiast badania przeprowadzone wśród osób cierpiących na chorobę Alzheimera wykazały podwyższone ryzyko rozwinięcia się demencji powiązanej z powstawaniem złogów amyloidu β w okresie od roku do 9 lat po zaraportowaniu problemów ze snem. Dodatkowym czynnikiem, szczególnie ważnym w dobie powszechnego użycia urządzeń elektronicznych, jest wieczorna ekspozycja na światło niebieskie, która ma bardzo negatywny wpływ na jakość snu. Badania na Drosophila melanogaster wykazały, że już jednorazowa ekspozycja na światło niebieskie o wysokim natężeniu wystarcza do tego, aby zaszły zmiany na poziomie komórkowym w strukturach oka.