Kokaina – „biały obłęd” wyniszczający organizm i psychikę człowieka

Abstrakt

Kokaina jest naturalnie występującym alkaloidem tropanowym zawartym w liściach krasnodrzewu pospolitego (Erythroxylum coca). Wciąż w niektórych krajach kokainę stosuje się jako substancje dającą energię i zwiększającą zdolność do pracy. Pierwsze opisy jej właściwości pojawiły się w XV wieku w dziennikach podróżników. Początkowo zakładano, że kokaina będzie w dużym stopniu wykorzystywana do celów medycznych w leczeniu wielu chorób. Jednak z czasem pojawiło się coraz więcej informacji o uzależnieniu od kokainy i ostrych zatruciach po jej przyjmowaniu. Przez wiele lat modyfikowano pozyskiwanie kokainy oraz jej obróbkę do różnych postaci. Obecnie najczęściej występującą narkotyczną jej formą jest krystaliczny proszek.
Główny mechanizm działania kokainy w ośrodkowym układzie nerwowym polega na blokowaniu białek transportujących dopaminę zwrotnie do neuronu, co zwiększa jej dostępność w szczelinie synaptycznej, a w konsekwencji wywołuje wewnętrzny stan zaspokojenia. Pobudzenie transmisji dopaminergicznej odbywa się przede wszystkim w mózgowym układzie nagrody, który odpowiada za odczuwanie przyjemności. Zażycie kokainy znacznie potęguje uczucie zadowolenia. Dlatego w krótkim czasie od jej przyjęcia pojawia się chęć użycia kolejnej porcji, co prowadzi do silnego uzależniania, zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Kokaina również zaburza pracę wielu układów organów wewnętrznych i pojedynczych narządów w organizmie. Do najczęściej występujących zmian zalicza się: nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego, marskość wątroby, zaburzenia pracy nerek, udary mózgu oraz niewydolność układu oddechowego.
Długotrwałe stosowanie kokainy prowadzi do uzależnienia i problemów w odstawianiu narkotyku. Obecnie nie ma skutecznych metod farmakologicznego leczenia uzależnienia od kokainy. Pojawiają się pewne próby zastosowania nowych związków, jak i wykorzystania leków już zarejestrowanych do leczenia innych chorób, ale jak do tej pory nie przyniosły one oczekiwanych efektów. Psychoterapia jest chwilowo jedyną dostępną formą leczenia.