Co dalej z nasionami? Czyli o tym, jak ochronić drzewa leśne przed skutkami zmian klimatu

Abstrakt

Zasoby genowe w postaci nasion mają fundamentalne znaczenie dla gospodarki leśnej. Ich ochrona stała się kluczowa w obliczu zmian klimatu, które wpływają zarówno na jakość nasion produkowanych przez drzewa rodzicielskie, jak też na zasięgi występowania gatunków roślin. Przechowywanie nasion pozwala na gromadzenie ich zasobów niezbędnych do produkcji sadzonek przeznaczonych do odnawiania lasu. Jednak metody pozwalające wykluczyć utratę jakości materiału rozmnożeniowego, takie jak kriokonserwacja, są zbyt kosztowne, by pokryć zapotrzebowanie szkółek leśnych. Zastosowanie biochemicznych wskaźników żywotności nasion może ograniczyć straty ponoszone wskutek spadku ich jakości w trakcie przechowywania. Zmiany klimatu wiążą się ze wzrostem średnich temperatur oraz spadkiem sum opadów, co zaburza cykliczność urodzaju gatunków takich jak dąb czy buk i skutkuje spadkiem liczby wytwarzanych nasion. Zmianom ulegają także zasięgi występowania poszczególnych gatunków. Nowe warunki abiotyczne wpływają na możliwość kiełkowania nasion, co indukuje migrację do miejsc o warunkach optymalnych dla danego gatunku bądź przyczynia się do jego wymarcia. Migracja wspomagana oraz somatyczna embriogeneza, czyli rozmnażanie in vitro poprzez zarodki wegetatywne, mogą okazać się sposobem na zachowanie trwałości licznych gatunków drzew, cennych zarówno ekologicznie, jak też pod względem produkcji surowca drzewnego.